تقویت مهارت قصه گویی در کودکان دوزبانه 

برای نگارش قصه توسط کودک دوزبانه ، آگاهی، توانایی و ابزارهایی لازم است. آگاهی و توانایی در کودکان دوزبانه عواملی هستند آموختنی، دانستی و درک کردنی و کودک دوزبانه باید برای دست یافتن به آنها علاقه، انتخاب، استعداد، مطالعه،تحقیق، تجربه و… به علاوه ذوق و خلاقیت داشته باشد. ابزار گفتن و نوشتن قصه عبارتند از:

1-توصیف (تصویر)

2-توضیح (تفسیر)

3-گفت‌وگو

در یک قصه اطلاعات مربوط به سه عنصر اصلی است که شامل: شخصیت، موضوع و نتیجه می‌باشد.

قبل از شروعقصه گویی در کودکان دوزبانه، این سوال معروف و ساده را برایشان مطرح می‌کنیم: چرا می‌خواهیم قصه بیافرینیم؟ زیرا سوالی است که علت انتخاب نوع، محتوا، شکل، هدف مخاطب و همه ی مباحث مربوط به ساختن و آفرینش قصه و هر نوع اثر ادبی دیگر در آن نهفته است سوالی که همه‌ی قصه پردازان و حتی همه‌ی قصه گوها، پیش از آغاز نوشتن یا گفتن اولین جمله قصه‌شان از خودشان می‌پرسند و سپس باید از آن ها بپرسید:

1– چه می‌خواهیم بگوییم؟ (یعنی موضوع قصه ما چیست یا درباره چیست؟)

2- چگونه می‌خواهیم بگوییم؟ (یعنی در چه سبک و در چه قالب و توسط کدام ابزار و بیانی می‌خواهیم بگوییم؟ یا بهتر است بپرسیم چگونه می‌خواهیم روایت کنیم؟)

3– برای چه کسی می‌خواهیم بگوییم؟ (ینی مخاطب ما کیست؟ دختر است یا پسر است؟ زن یا مرد؟ کودک است یا نوجوان؟ جوان یا بزرگسال؟ شهری است یا روستایی)

4– چرا می‌خواهیم بگوییم؟ (یعنی هدف ما از گفتن موضوعی که می‌خواهیم بگوییم، چیست؟ برای سرگرمی اوست؟ برای آموزش اوست؟ یا تفریح او؟)

5- از چه کسی یا چه چیزی می‌خواهیم بگوییم؟ (یعنی شخصیت قصه ما کیست یا چیست؟)

6- زمان مربوط به موضوع یا ماجرایی که برای شخصیت قصه روی داده، چه زمان یا چه دورانی است؟

7- محل و زمان و جایگاه موضوع و ماجرای قصه کجاست؟

8- مکان و محل مورد نظر ما برای گفتن قصه‌مان کجاست؟ شهر یا روستا؟ کدام شهر و کدام روستا؟ کدام مدرسه یا میدان‌گاه؟ کدام مهد کودک یا مرکز بچه‌های بی پناه؟ یا……؟ زیرا تفاوت در محل روایت قصه به ایجاد تفاوت در نوع زبان وبیان قصه می‌انجامد.

9- کی می‌خواهیم بگوییم؟ (یعنی ما قصه مورد نظر خود را در چه زمانی قرار است به مخاطب خود ارائه دهیم؟ روز یا شب؟ زمستان یا تابستان؟ روزهای عید و شادمانی یا عزا و سوگواری؟ زیرا تفاوت در زمان ارائه قصه به تفاوت در نوع انتخاب موضوع، کلمات، نوع بیان، ضرب آهنگ قصه و…….می‌‌انجامد. همچنان که در تابستان، بیان قصه‌ای که شخصیت آن لباسی برای پوشیدن ندارد، تاثیر لازم را بر احساس مخاطب، آن طور که در زمستان می‌تواند داشته باشد، ندارد.

10– آیا درباره مضمون یا موضوعی که ما می‌خواهیم بگوییم، پیش از ما گفته‌اند؟
11-اگر گرفته‌اند، چگونه گفته‌اند؟

12- و اگر گفته‌اند با چه هدف و تحلیلی گرفته‌اند؟
یعنی ممکن است درباره نوع مضمون، یعنی درون‌مایه موضوعی که ما تصمیم داریم درباره آن قصه‌ای بیافرینیم، پیش از ما نه تنها یک قصه، بلکه قصه‌ها آفریده باشند، حتی ممکن است درباره موضوع خاص با شخصیتی خاص و نتیجه‌ای خاص که در نظر داریم قصه بیافرینیم، قبلاً آفریده شده باشد.

بنابراین کودک دوزبانه ما باید بداند که باید به گونه‌ای قصه بیافرینید که جذابیت لازم را برای جذب مخاطب داشته باشد. به ویژه که مضامین و موضوع‌های بسیاری از قصه‌ها به خصوص قصه‌های مورد علاقه‌ی کودکان و نوجوانان در طول سال‌ها و قرن‌ها، بارها گفته و نوشته شده است.

کودکان دوزبانه ما باید بدانند اگر احساس می‌کنند که قرار است قصه‌ای تقلیدی یا تکراری بسازند، بهتر است نسازند، زیرا کار تقلیدی و تکراری نه تنها ارزشی بر ما و هنر قصه گویی نمی‌افزاید، بلکه از ارزش‌های قابل احترام قصه که در طول قرن‌ها به دست آمده است، می‌کاهد.

تمرین‌هایی برای ایجاد مهارت قصه نویسی در کودکان دوزبانه :

–ساختن داستان بر اساس تصاویر.

–ساختن قصه به ترتیب بر اساس موضوع، شخصیت و نتیجه‌ای که ما به آنها پیشنهاد می‌کنیم.

– انجام تغییر در پایان و نتیجه‌ی قصه‌ای که قبلاً ساخته شده است.

– انجام تغییر در موضوع قصه‌ای که قبلاً ساخته شده است.

– انجام تغییر در شخصیت قصه‌ای که قبلاً ساخته شده است.

– انجام تغییر در مکان رویداد قصه‌ای که قبلاً ساخته شده است.

–انجام تغییر در زمان رویداد قصه‌ای که قبلاً ساخته شده است.